Umfjöllun og fyrirlestur um ADHD fullorðinna námsmanna

Ég er þeirrar skoðunar að allir geti lært. Í mínum huga á nám að vera jákvæð upplifun. Það hefur oft verið sagt við mig í gegnum árin að sumir geti einfaldlega ekki lært og að ég verði að horfast í augu við það. Því neita ég alfarið og ég leita allra leiða til þess að finna námi farveg. Það er þannig að margir vilja læra, en hafa ekki forsendur til þess á ákveðnum tímapunktum í lífi sínu. Margar ástæður eru fyrir því og hafa til að mynda rannsóknir á brotthvarfi nemenda úr námi reynt að festa hendur á því. Námsörðugleikar eru taldir upp sem ein ástæða þess og þar með talið ADHD.

Mér þótti því einstaklega áhugavert að skoða ADHD nánar í tengslum við fullorðna námsmenn. Ef nemendur í framhaldsskóla hætta m.a. vegna ADHD, þá má búast við því að þeir sem snúa aftur til náms síðar meir eru á einhvern hátt litaðir af sínum einkennum ADHD.

Fyrirlestur um ADHD fullorðinna námsmanna

Í þessum fyrirlestri fjalla ég almennt um ADHD, ADHD fullorðinna og fullorðinna námsmanna, ásamt því að taka saman nokkur góð ráð sem gætu gagnast þeim sem kenna og/eða koma að fræðslu fullorðinna.

https://mix.office.com/watch/jn6ragmszj0p

Umræður í kennslustund að loknum fyrirlestri

Efni fyrirlestursins var til umræðu í tímanum hjá okkur þann 2. nóvember og höfðu samnemendur mínir sögur að segja af fullorðnum einstaklingum með ADHD sem nýta sér lyfjameðferð og upplifa alveg nýtt líf. Nýlegar rannsóknir (Cherkasova o.fl., 2016; Solberg, Haavik, og Halmøy, 2015) sýna það að lyfjameðferð virkar vel, en sé hún notuð ásamt vitsmunalegum meðferðum sem efla minni, einbeitingu, sjálfstjórn, skapa rútínu og gera einstaklingi kleift að ná stjórn á fleiri af þeim einkennum sem einstaklingar með ADHD eiga við að stríða þegar kemur að námi og starfi reynist meðferðin enn árangursríkari

Eftirfarandi atriði komu fram í umræðum okkar í kjölfar fyrirlestursins:

• Fullorðnir segja ekki endilega frá aðstæðum sínum. Þeim ber ekki skylda til þess, né að afhenda gögn um greiningar. Kennarar vita því oft lítið um námssögu fullorðinna nemenda sinna. Sumir líta jafnvel á greiningar sem þeir hafa fengið sem skömm, líta jafnvel neikvætt á lyfjagjöf. Við vorum sammála um það að það er mikilvægt fyrir kennara og fullorðna námsmenn að tala saman. Að kennarinn sýni skilning og dæmi ekki nemandann. Mikilvægt að kennarinn afli sér upplýsinga og fræðslu um málefni eins og ADHD. Mikilvægt að halda sér við og rifja upp efnið með ákveðnu millibili, það getur bæst eitthvað nýtt við.
• Mikilvægt fyrir alla sem hafa fengið greiningu að nýta sér hana og þau úrræði sem standa til boða vegna greininga eins og t.d. lengri tími í prófi, próftaka í sér rými eða í rými með færri aðilum.
• Nýta sér greiningu og lyf sem styrkleika, sem jákvæðan þátt í því að ná stjórn á einkennum sínum og geta stundað nám.
• Þurfa fastan ramma og skipulag. Sem kennari verður maður að hafa ólíkar þarfir í huga.
• Nemandinn verður líka að leggja sitt af mörkum, láta vita af sér og sínum þörfum.
• Það vita ekki allir að þeir eru með ADHD. Mikilvægt að ræða um það sem veldur vanda í námi. Tala við kennara, tala við námsráðgjafa (allir eiga rétt á því að tala við námsráðgjafa). Leita lausna, ekki gefast upp.
• Reynsla okkar á námskeiðinu sem þekkjum til barna, unglinga og fullorðinna með ADHD er að því fylgir mikil vanlíðan og erfiðleikar.
• Viðurkenndar greiningar mikilvægar þegar til lengri tíma er litið er varðar skólagöngu, þannig að tekið sé mark á þeim. Við veltum fyrir okkur líftíma greininga.

Einn samnemandi okkar á námskeiðinu spurði: „Hvernig er svo unnið áfram með þetta? Hvað gerist nú?“

Þetta eru góðar spurningar fyrir mig er varða framhald mitt í mínu starfi. Það sem ég er að gera núna er að taka saman upplýsingar og góð ráð fyrir nemendur til þess að setja á heimasíðu skólans. Ég var þegar búin að taka slíkt saman fyrir kennara. Eins og staðan er núna þá finnst mér vanta ákveðinn farveg, við getum kallað það verkferla, til þess að beina nemendum í rétta átt að stuðningi og úrræðum er varða ADHD. Sama má segja um kennara. Það eru þeir sem uppgötva og finna fyrir vanda nemandans. Hvernig geta þeir brugðist við þegar þeirra úrræði nægja ekki? Þeir verða að geta leiðbeint nemendum sínum í átt að frekari stuðningi og úrræði. Er slíkt til staðar í skólunum sjálfum? Ef ekki, hvar þá? Þetta verða allir aðilar að vita. Mig langar að geta svarað þessum tveimur spurningum er fram líða stundir!

Styrkleikar fullorðinna námsmanna með ADHD

Einstaklingar með ADHD búa yfir mörgum styrkleikum og mikilvægt er að horfa til þeirra og byggja upp jákvæða sjálfsmynd fullorðins einstaklings með ADHD. Í námi er mikilvægt að finna þessum styrkleikum farveg sem leiðir til jákvæðrar upplifunar og bætts námslegs árangurs. Sem dæmi um styrkleika þeirra sem eru með ADHD má nefna:

• Ríkt hugmyndaflug og/eða rík sköpunargáfa.
• Ofureinbeiting á verkefnum sem vekja áhuga, eru skemmtileg og gengur vel með.
• Eiginleiki að búa yfir innsæi, lesa vel í ákveðnar aðstæður og koma hugmyndum sínum í framkvæmd.
• Hafa mikla orku sem getur komið sér vel í sumum námslegum aðstæðum.
• Opnir einstaklingar sem geisla af lífi og í kringum þá er oft mikið fjör.
• Tilbúnir að taka af skarið og leiða aðra áfram í skemmtileg og frumleg verkefni.
• Tölvu- og tæknisinnaðir. (Kvennablaðið, 2015; Ragna Freyja Karlsdóttir, 2001).
• Veikleikar þeirra geta líka verið styrkleikar þeirra.
• Hugmyndaríkir.
• Úrræðagóðir og geta þróað með sér mikla útsjónarsemi.
• Hugsa út fyrir kassann, leita óhefðbundinna leiða og fara óhefðbundnar leiðir í lífinu.
• Þróa með sér aukna yfirsýn vegna einmitt þess að þeir hugsa um svo margt í einu. (Sigríður Arnardóttir, 2015).

Að lokum

Skilningur er mjög mikilvægur. Talið opinskátt um ADHD og ræðið málin við nemendur ykkar. Mikilvægt er að virða fjölbreytileikann og finna leiðir til þess að koma á móts við þarfir flestra nemenda með því að nota fjölbreyttar aðferðir í kennslu. Óskið eftir upplýsingum frá nemendum ykkar um það hvernig þeir læra best og takið tillit til þess eins langt og ykkur er framast unnt, meðal annars með því að nota ólíkar kenningar og nálganir í fullorðinsfræðslu. Sýnum fullorðnum með ADHD virðingu og skilning!

Heimildir